Theo phong tục Việt Nam, thờ cúng mùng 1 Tết là việc không thể thiếu trong những ngày đầu năm mới. Mỗi nơi sẽ có những cách bày biện và trang trí riêng để dâng lên tổ tiên. Hãy cùng Shopee Blog tìm hiểu xem ở mỗi miền mâm cúng mùng 1 Tết ở các nơi khác nhau như thế nào nhé!
Ý nghĩa cúng mùng 1 Tết
Mùng 1 Tết là ngày đầu năm mới. Đây là ngày con cháu ở nơi xa quây quần về bên mái nhà thân quen, cùng nhau sum họp. Và để bày tỏ lòng biết ơn và tôn vinh tổ tiên trong một năm qua, cũng như cầu may mắn bình an cho một năm mới đến, người dân Việt Nam thường bày biện mâm cúng với nhiều món ăn khác nhau.
Với ý nghĩa mong muốn một năm đủ đầy, sung túc, hạnh phúc, nên hầu như mâm cỗ mùng 1 Tết của mọi nhà đều được bày biện đủ món, sắp xếp chỉn chu, trau chuốt.
Mâm cơm cúng mùng 1 Tết của các vùng miền
Mỗi vùng miền, mỗi nơi sẽ có phong tục và cách cúng mùng 1 Tết khác nhau. Thông thường, mâm cỗ mùng 1 Tết gồm mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn, nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng, bánh tét. Hãy cùng Shopee Blog tìm hiểu về mâm cơm cúng của mỗi miền nhé!
Mâm cơm cúng mùng 1 Tết miền Bắc
Đối với người miền Bắc, việc cúng bái và thực hiện các nghi lễ ngày Tết là một phần không thể bỏ qua trong ngày đầu năm mới. Do đó, người dân ở đây thường rất đầu tư cho mâm cúng nhà mình.
Theo phong tục, mâm cỗ cúng mùng 1 Tết ở miền Bắc thường sẽ có 4 bát, 4 đĩa tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa, bốn phương. Đây thường là 1 đĩa gà luộc, 1 đĩa thịt lợn, 1 đĩa giò lụa và 1 đĩa chả quế. Nếu gia đình nào khá giả hơn thì có thể chuẩn bị thêm 6 bát, 6 đĩa hoặc thậm chí 8 bát, 8 đĩa. Và đặc biệt, xôi gấc là một thứ luôn phải có để thể hiện cho mong ước về những điều may mắn, đỏ tươi như màu gấc trong năm mới.
Ngoài tứ trụ trên, nhiều gia đình có thể thay đổi các món ăn ngon khác như:
- 1 bát chân giò hầm măng, 1 bát bóng thả, 1 bát miến dong và 1 bát mọc nấm thả.
- 1 đĩa gà luộc, 1 đĩa nem rán, 1 đĩa bánh chưng và 1 chén canh măng nấu xương/chân giò.
Mâm cơm cúng mùng 1 Tết miền Trung
Mâm cúng miền Trung thường phản ánh sự đa dạng và phong phú của ẩm thực vùng miền này. Do đó, chắc chắn sẽ không khó để bạn bắt gặp những món mặn mà, gia vị đậm đà như nem lụi, củ cải kho nạc heo, thịt kho tàu,…
Đặc biệt, những món ăn như bánh Tét, bánh ướt, gỏi cá trích, các loại hải sản tươi ngon sẽ là những thứ làm cho mâm cỗ của nơi đây thêm đa dạng và đầy màu sắc. Cuối cùng là những món tráng miệng như bánh ngũ sắc, bánh phục linh, bánh sen tán, bánh in bột nếp, các loại bánh đậu xanh nhuộm màu,…
Mâm cơm cúng mùng 1 Tết miền Nam
Ở miền nam, mâm cỗ cúng mùng 1 Tết sẽ đơn giản hơn 2 miền Bắc – Trung. Thông thường, số lượng món ăn và mức độ phức tạp của mâm cỗ sẽ phụ thuộc vào tài chính của từng gia đình. Mâm cúng ở đây thường mang những đặc trưng của sự linh hoạt và phản ánh sự giàu có, phồn thịnh.
Do đó, bạn sẽ thường thấy những món như bánh Tét, thịt kho trứng, canh khổ qua, và nhiều loại trái cây nhiệt đới,… xuất hiện trong mâm cúng miền Nam. Ngoài ra, một số gia đình còn chuẩn bị thêm các món khác như chả giò thịt chiên, lạp xưởng tươi, gà luộc xé phay, củ kiệu…
>> Xem thêm: Mâm cỗ ngày Tết 3 miền Việt Nam có điểm gì khác biệt?
Mâm cúng chay mùng 1 Tết
Theo quan niệm của các gia đình Phật giáo, ngày đầu năm mới thường phải ăn chay và không được sát sinh. Do đó, trong mâm cỗ cúng mùng 1 Tết thường sẽ là những món chay như:
- Rau củ xào chay: Cà rốt, bắp non, nấm, cải thảo,…
- Đậu hũ: Đậu hũ chiên xù, đậu hũ xào nấm, đậu phụ tứ xuyên,…
- Canh nấm chay: Những loại nấm, rau củ đơn giản, không cần quá cầu kì.
- Món xôi: Xôi đậu xanh, xôi gấc, xôi lá dứa,…
>> Xem thêm: Cách trang trí bàn thờ ngày Tết và những điều kiêng kỵ khi lau dọn
Văn khấn mùng 1 Tết
Để chuẩn bị cầu xin cho một năm mới bình an, bạn có thể tham khảo một số bài văn khấn gia tiên ngày mùng 1 Tết dưới đây:
Bài văn khấn mùng 1 Tết số 1
“Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sanh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, bá thúc huynh đệ, đường thượng tiên linh và các hương hồn nội tộc, ngoại tộc.
Hôm nay là ngày mùng 1, tháng Giêng, năm Nhâm Dần.
Chúng con là: … hiện cư ngụ tại: …
Nay theo tuế luật, âm dương vận hành tới tuần Nguyên đán, mùng một đầu xuân, đón mừng năm mới.
Con cháu tưởng niệm ân đức tổ tiên như trời cao biển rộng, khôn đem tấc cỏ báo đáp ba xuân.
Chúng con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa sang lễ vật, oản quả hương hoa kính dâng trước án.
Kính mời các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô dì tỷ muội, nam nữ tử tôn nội ngoại, cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng, phù hộ độ trì con cháu, năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hanh thông, bốn mùa không hạn ách nào xâm hại, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Tín chủ chúng con đồng tâm kính mời các vị vong linh, tiền chủ, hậu chủ ở trong đất này cùng về hâm hưởng, phù hộ cho chúng con được bách sự như ý, vạn sự cát tường.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-Di-Đà Phật (3 lần, 3 lạy).”
Gợi ý bài cúng mùng 1 Tết 2025 số 2
“Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Đức Đương Lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Phật trời, Hoàng Thiên Hậu Thổ.
Con kính lạy chư vị Tôn Thần.
Hôm nay là ngày mồng 1 tháng Giêng, nhằm ngày Tết Nguyên đán đầu xuân, giải trừ gió đông lạnh lẽo, hung nghiệt tiêu tan, đón mừng Nguyên Đán xuân thiên, mưa móc thấm nhuần, muôn vật tưng bừng đổi mới.
Nơi nơi lễ tiết, chốn chốn tường trình.
Tín chủ con là ………………………………………………………………………
Ngụ tại ………………………………………………………………………………
Nhân tiết minh niên sắm sửa hương hoa, cơm canh lễ vật bày ra trước án, dâng cúng Thiên Địa Tôn Thần.
Thiết nghĩ tôn thần hào khí sáng loà, ân đức rộng lớn. Ngôi cao vạn trượng uy nghi, vị chính mười phương biến hiện. Lòng thành vừa khởi, tôn đức cảm thông.
Cúi xin giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con mọi người hoan hỷ vinh xương, con cháu cát tường khang kiện.
Mong ơn Đương Cảnh Thành Hoàng, đội đức tôn thần bản xứ. Hộ trì tín chủ, gia lộc gia ân, xá quá trừ tai. Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối, sự nghiệp hanh thông, sở cầu như ý.
Chúng con lòng thành kính lễ, cúi xin chư vi tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy)”
>> Xem thêm: Các ngày cúng Tết quan trọng để cầu chúc cả năm bình an
Văn khấn gia tiên ngày mùng 1 Tết số 3
“Hôm nay ngày….
Tức năm thứ năm mươi… Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Tại: Thôn… xã… huyện… tỉnh….
Tín chủ là:…… cùng toàn gia kính bái.
Nay nhân ngày lễ Nguyên đán.
Kính cẩn sắm một lễ gồm….
Gọi là lễ mọn lòng thành, kính dâng lên:
Đông trù Tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia tiên sư, bản viên thổ công, liệt vị tôn thần.
Trước linh vị của:
Hiển:
Hiển:
Hiển:
Và các vị tổ bá, tổ thúc, tổ cô, cùng các vong linh phụng thờ theo tiên tổ.
Kính cẩn thưa rằng:
Nay theo tuế luật
Mồng Một đầu xuân
Mưa móc thấm nhuần
Đón mừng Nguyên đán
Cháu con tưởng niệm
Nội ngoại tổ tiên
Kính cẩn dâng lên
Lễ nghi vật phẩm
Cúi xin chứng giám
Biểu lộ lòng thành
Thỉnh cáo tổ tiên linh
Cùng về âm hưởng
Tôn linh tại thượng
Phù hộ độ trì
Năm mới mọi bề
Yên vui khang thái
Cẩn cáo!”
Một số câu hỏi thường gặp khi cúng mùng 1
Cần chuẩn bị gì trước khi cúng mùng 1 Tết?
Mâm cúng là “của lễ” dâng lên ông bà tổ tiên để cầu mong một năm mới trọn vẹn và bình an. Vì vậy, bạn cần phải chỉn chu trong từng phần nhỏ nhất. Dưới đây là những thứ cần chuẩn bị cho mâm cúng mùng 1 Tết:
- Mâm cơm cúng mùng 1 Tết phải đầy đủ hương vị với những nguyên liệu chất lượng.
- Tham khảo trước những người có kinh nghiệm trong việc thực hiện cúng bái.
- Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng và dụng cụ cúng để đảm bảo thực hiện đúng cách.
- Thực hiện đúng và đây đủ các nghi thức trong việc cúng bái.
- Chuẩn bị đồ ăn sạch sẽ, trang trí và phối màu phù hợp.
- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm khi chuẩn bị thức ăn.
- Chuẩn bị văn khấn ngày mùng 1 Tết.
Cách cúng mùng 1 Tết như thế nào?
Theo phong tục, ông cha ta thường gọi lễ cúng mùng 1 Tết là cúng Nguyên đán, nghĩa là cúng sáng sớm của một ngày đầu năm. Trong ngày này, người ta thường cúng tổ tiên và thần linh. Đến chiều mùng 1 Tết, các gia đình sẽ làm thêm một bữa cơm cúng nữa, gọi là Tịch điện, tức là cúng cơm chiều.
Một điểm cần lưu ý khi cúng là bạn phải ăn mặc chỉnh tề, lên đèn, đốt hương, đánh chuông, hai tay chắp lại đưa lên ngang trán và khấn, khi khấn nêu ngày tháng, làng xã, tên mình, tên vợ con, tên người quá cố, lễ vật cúng, lý do cúng, cầu nguyện,…
Sau đó, tùy thuộc vào vai vế của bạn đối với người quá cố để lạy hoặc vái. Nếu bạn vai nhỏ hơn thì vái 4 vái, bạn vai lớn hơn thì lạy 4 lạy.
>> Xem thêm: Mùng 1 Tết nên làm gì để may mắn cả năm? 19+ điều kiêng kỵ cần tránh
Có nên cúng cơm sáng mùng 1 Tết không?
Mùng một Tết là ngày khởi đầu của một năm mới. Do đó, bạn nên cúng cơm sáng mùng 1 Tết để thể hiện sự tưởng nhớ đến ông bà đầu tiên, tỏ lòng biết ơn cũng như cầu xin cho một năm được sung túc, bình an, hạnh phúc. Đây là một ngày cúng quan trọng và được duy trì hàng ngàn năm nay.
Cúng mùng 1 Tết vào giờ nào?
Việc cân nhắc và lựa chọn đúng giờ đẹp thắp hương ngày mùng 1 Tết sẽ giúp gia chủ kích thêm tài lộc, tăng linh khí vượng trong kinh doanh, làm ăn. Một số khung giờ đẹp để bạn thực hiện thắp hương ngày mùng 1 Tết như sau:
- Giờ Mão (5 – 7 giờ)
- Giờ Ngọ (11 – 13 giờ)
- Giờ Thân (15 – 17 giờ)
- Giờ Dậu (17 – 19 giờ)
Trên đây là cách cúng mùng 1 Tết chuẩn và đầy đủ. Hy vọng những chia sẻ trên đây của Shopee Blog có thể giúp bạn có thể hiểu và chuẩn bị mâm cúng tươm tất nhất để dâng lên tổ tiên ngày Tết nhé! Bên cạnh đó, vào dịp Tết này, Shopee cũng đang có rất nhiều chương trình ưu đãi với giá cực hời. Tham khảo ngay để sắm Tết thật tiết kiệm cho gia đình mình nhé!
>> Xem thêm: Mùng 1 tết mặc màu gì mang may mắn cả năm cho nàng?
